MÙA VÀNG CỦA LÀNG VŨ ĐẠI

Không biết từ bao giờ, bên cạnh "bánh chưng, thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ" thì cá kho đã trở thành một thứ không thể thiếu trong mâm cỗ Tết. Có rất nhiều kiểu cá kho khác nhau, nhưng ngày Tết, người Bắc thường chọn loại cá kho mặn với riềng truyền thống - đó là kho khô, chứ ko kho lạt (kho nhiều nước) như người  miềnTrung, miền Nam. Sự có mặt của cá kho có lẽ bắt nguồn từ việc ngày Tết sau khi liên miên với rượu chè, thịt mỡ, đồ nhậu khắp nơi thì người ta muốn tìm về những thứ gì thật giản dị. Một thứ gì đó mặn mòi, ăn với cơm trắng lành bụng, lại để được lâu. Chỉ cần lôi trong tủ lạnh ra, xắn 1 miếng cá kho riềng ăn với cơm nóng, rồi chan bát canh măng xì xụp, với tôi - đó là bữa ngon nhất trong ngày Tết. Thứ nữa, cá trắm kho riềng - thứ cá kho khô, nhừ xương mà ko tanh, rất hợp để  ăn nguội, dầm ra từng sợi trét lên miếng bánh chưng xanh thật dền, thêm củ hành muối chua thì chao ôi là ngon... Mối lương duyên cá kho ngày Tết có lẽ ra đời từ đó.
Cứ mỗi dịp cận kề tết cổ truyền của dân tộc, cá làng Vũ Đại hay cá kho Đại Hoàng (nay là xã Nhân Hậu, huyện Lý Nhân) lại tất bật nhộn nhịp tập trung làm cá kho để chuẩn bị cho một cái tết được chu đáo nhất.

Những ngày giáp tết cổ truyền của dân tộc, người dân bắt đầu kho cá từ ngày 9 tháng chạp và hết tháng giêng âm lịch. Những ngày như rằm tháng chạp, dịp Tết ông Công, ông Táo, khách thập phương nườm nượp kéo nhau về đặt hàng. Mỗi một nồi cá kho có giá thấp nhất là từ 400 đến 700 nghìn đồng, đắt nhất là 1 triệu đến 1,2 triệu đồng. Cá kho xong phải để ra ngoài hơn 1 tiếng cho nguội.

Cá kho làng Vũ Đại Hà Nam Nhờ kinh doanh từ cá kho mà nhiều người dân Nhân Hậu cũng “ăn nên làm ra”. Nếu cứ tính một nồi cá kho trên 3kg có giá 1 triệu đồng, mỗi dịp lễ tết một cơ sở nấu ít nhất cũng phải ngót nghét vài trăm niêu. Cơ sở nào có tiếng tăm thì phải nấu đến hơn 1.000 niêu. Cá kho làng Vũ Đại thậm chí, còn có nhiều cơ sở phải từ chối đơn đặt hàng của khách vì làm không kịp, họ cũng không dám nhắm mắt làm liều thu lợi nhuận, vì một niêu cá kho Đại Hoàng đã xuất ngoại có tiếng tăm, không dám vì một chút ít lợi nhuận trước mắt mà đánh mất đi thương hiệu.